Mở Đầu – Cái Cớ Bắt Tay Vào “Việc Này”
Mọi chuyện bắt đầu từ tuần trước, sau cái trận thắng tẻ nhạt của tụi Man City ở vòng bảng Champions League. Thằng bạn chí cốt của tôi, cái thằng cuồng Pep Guardiola đến mức mù quáng, nó nhắn tin kháy tôi một câu mà tôi cay cú cả tuần không ngủ yên: “Pep mà không có tiền thì cũng chả là cái thá gì, đội này chỉ có mỗi ông ấy là giỏi thôi, mấy ông trước thì tầm thường!”
Nghe bực mình kinh khủng. Tôi biết rằng Pep là một HLV cực kỳ xuất sắc, có lẽ là giỏi nhất thế giới hiện tại, nhưng nói rằng những người đi trước đều “tầm thường” thì thật sự là sỉ nhục. Tôi quyết định ngay lập tức phải xắn tay áo vào làm một việc: Phải đánh giá thật chi tiết, mùa này qua mùa khác, từ cái thời huy hoàng đầu tiên của Roberto Mancini cho đến cái ông Manuel Pellegrini hiền khô, rồi mới đến cái ông Pep tóc bạc này. Phải tìm ra cái chân lý xem ai mới là người đặt viên gạch quan trọng nhất, ai mới là “đỉnh của chóp” ở cái sân Etihad này. Cái việc này không phải để cãi nhau thắng thua, mà là để cho tôi một câu trả lời chính xác, theo đúng cái thói quen của tôi là phải xem xét tận gốc rễ vấn đề.
Quá Trình “Cày Cuốc” Số Liệu Thô
Tôi bắt đầu đào bới số liệu từ thứ Hai. Công việc phải nói là cực kỳ thủ công và mệt mỏi, không có cái tool nào nó làm hộ cái việc so sánh cả một thập kỷ lịch sử như này cả. Tôi phải vào mấy cái kho lưu trữ thông tin cũ kỹ, lôi ra mấy cái file thống kê mà mọi người hay gọi là “data thô” về tỷ lệ thắng, số bàn thắng, số danh hiệu, và quan trọng nhất là chi tiêu ròng (Net Spend) mỗi mùa giải. Không thể chỉ nhìn vào cúp mà phán được, cái này là lỗi lớn nhất của mấy anh em fan phong trào. Tôi mở từng cái bảng Excel lên, phân chia rõ ràng từng giai đoạn trị vì của mỗi huấn luyện viên. Đây là những gì tôi móc ra:
- Roberto Mancini (2009–2013): Tôi chú trọng nhìn vào mùa 2011–2012. Lôi về Premier League đầu tiên sau hơn 40 năm chờ đợi, cái khoảnh khắc Aguero nó kinh điển rồi. Nhưng cách chơi thì cứ gọi là hỗn loạn, phụ thuộc vào khoảnh khắc thiên tài của cầu thủ chứ không phải một hệ thống bài bản. Tỷ lệ thắng ở Cúp Châu Âu thì tệ, không ổn định. Nhưng điều quan trọng nhất: ông ấy thiết lập cái thói quen chi tiêu lớn, mua về các ngôi sao thực thụ đầu tiên.
- Manuel Pellegrini (2013–2016): Ông này thì nhẹ nhàng hơn, thắng cũng khá, có Double Cúp Quốc nội. Nhưng mà chịu đựng không nổi ở Champions League và bị đội lớn bắt bài dễ dàng. Tôi ghi nhận ông ấy cố gắng xây dựng một lối chơi thoáng hơn, “châu Âu” hơn, nhưng hàng thủ lúc đó là một vấn đề cực lớn, như cái sàng vậy. Ông này cũng được đổ tiền vào để mua sắm, nên nói Pep là người duy nhất tiêu tiền là sai toét.
- Pep Guardiola (2016–Hiện tại): Đến lượt ông này thì khỏi nói. Tôi đánh dấu những con số: Tỷ lệ thắng nhảy vọt, sự ổn định thì kinh hoàng, số lượng danh hiệu là không phải bàn. Nhưng tôi phải phân tích thêm: Ông ấy đến và cải tổ triệt để không chỉ đội hình mà cả cái cấu trúc chơi bóng. Ông ấy được cấp rất nhiều tiền để sửa chữa cái “sàng” mà ông trước để lại và mua đúng người, nhưng cách ông ấy hệ thống hóa Man City thành một cỗ máy mới là thứ đáng tiền.
Tôi tổng hợp hết thảy, cố gắng nhìn bằng con mắt công tâm nhất, không để cảm xúc chen vào. Mục tiêu là phải có bằng chứng cụ thể, không thể nói suông được.
Bài Học Rút Ra – Ai Mới Là Người Thợ Săn Đỉnh Cao?
Sau khi tôi xem xét kỹ lưỡng tất cả các chỉ số, các giai đoạn thăng trầm, câu trả lời không đơn giản là “có” hay “không”.
Thống kê không biết nói dối: Về mặt số cúp, về mặt tỷ lệ thắng, về mặt cái gọi là “tầm ảnh hưởng lên triết lý bóng đá” của CLB, Pep là số một, không ai có thể cãi được. Ông ấy đã biến đội bóng thành một cái cỗ máy kiếm danh hiệu bền bỉ, cái mà hai ông trước chưa làm được, dù cũng có cúp.
Nhưng mà, tôi phải nhấn mạnh với thằng bạn tôi (và với mọi người) rằng: Mancini là người khởi động động cơ, tạo ra cái chiến thắng đột phá đầu tiên, cái niềm tin rằng Man City có thể vô địch. Pellegrini là người duy trì nhiệt độ, cố gắng phát triển một lối chơi đẹp mắt hơn. Còn Pep là người hoàn thiện cái xe đua F1 đấy. Không có cái nền vững chắc từ trước, không có những khoản chi tiêu lớn đã được chấp nhận từ thời Mancini, Pep cũng không thể chỉ trong vài năm mà biến hình Man City nhanh và ổn định đến vậy. Đây là một chuỗi liên kết.
Lời Cuối – Cái Nghiệp Blogger Tôi Phải Gánh
Nhiều người hỏi tôi rảnh quá hay sao mà ngồi soi mói từng li từng tí mấy chuyện thế này. Thực ra, cái thói quen cày số liệu, mổ xẻ vấn đề này nó ăn sâu vào máu tôi từ một cái lần thất bại đau điếng mà tôi không bao giờ quên.
Hồi đó tôi có nhận một dự án làm ăn lớn, làm hùng hục cả năm trời. Tưởng đâu là thắng lớn rồi, ai dè chỉ vì một lỗi nhỏ xíu trong khâu kiểm soát đầu vào dữ liệu mà toàn bộ công sức đổ sông đổ bể. Mất tiền, mất uy tín, phải nằm nhà cả tháng trời nhìn trần nhà mà nghĩ về cái chi tiết bị bỏ qua đó.
Từ đó, tôi tự ép mình: Đã làm gì thì phải làm đến tận cùng, phải nhìn thấu từng lớp dữ liệu, không được phép bỏ qua bất cứ cái chi tiết nào, dù là nhỏ nhất. Giống như việc so sánh mấy ông huấn luyện viên này vậy. Ban đầu chỉ là cãi nhau vui, nhưng sau đó, nó thành một bài tập dượt về cách mổ xẻ vấn đề, về cách đi tìm sự thật thông qua số liệu. Tôi không chỉ muốn trả lời “Pep giỏi nhất không?” mà tôi muốn trình bày cái cách tôi tìm ra câu trả lời đó, cái quá trình tôi vật lộn với mớ data cũ kỹ kia. Cái nghề blog này nó thế đấy. Phải chia sẻ cái quá trình mình làm, chứ không chỉ quăng ra mỗi cái kết quả. Mà làm thế này thì nó mất thời gian hơn nhiều, nhưng tôi thấy đáng đồng tiền bát gạo hơn.
