Bắt đầu hành trình săn tin của một người mê bóng đá thực chiến
Vụ Manchester City vừa mới thất bại đau đớn, tôi biết ngay rằng kiểu gì giới truyền thông cũng nhảy vào bóc phốt HLV Pep Guardiola. Đây không chỉ là một trận thua thông thường, đây là lúc mà mọi ánh mắt đều đổ dồn vào xem ông ta sẽ nói gì, sẽ đổ lỗi cho ai, hay sẽ làm gì để xoa dịu tình hình. Đối với một người chuyên theo dõi và ghi chép lại các diễn biến truyền thông như tôi, đây chính là thời điểm vàng để vào cuộc.
Tôi bật máy tính lên ngay lập tức, không để chậm trễ một phút nào. Việc đầu tiên là xác định các nguồn tin chính thống và đáng tin cậy. Tôi mở hàng loạt trang web như BBC Sport, Sky Sports, The Guardian, và cả các kênh tin tức nội bộ của Tây Ban Nha nữa, vì tôi biết mấy ông phóng viên ở đó thường có mối quan hệ thân thiết với Pep hơn.
Quá trình thu thập dữ liệu bắt đầu. Đây là một cuộc chiến thực sự với những bản tin giật gân và những tiêu đề gây sốc. Nhiệm vụ của tôi là lọc bỏ mọi thứ rác rưởi, những phân tích cảm tính của các bình luận viên. Cái tôi cần tìm là lời nói trực tiếp, nguyên văn của Pep sau trận đấu. Tôi dùng các từ khóa cụ thể, chú trọng vào các đoạn trích dẫn có dấu ngoặc kép để đảm bảo đó là phát ngôn chính chủ.
Phân tích kỹ lưỡng từng câu chữ và động thái truyền thông
Phải mất gần hai tiếng đồng hồ, tôi mới gom đủ các đoạn phỏng vấn từ ba nguồn chính khác nhau. Điều tôi nhận ra là: Pep vẫn là Pep. Khi thua, ông ấy có một kịch bản đã được định sẵn. Lần này, ông ấy không hề chỉ trích đích danh bất cứ cầu thủ nào, thay vào đó, ông ấy nhấn mạnh vào sự thiếu may mắn, vào việc đối thủ đã phòng ngự quá sâu, và rằng đội bóng của ông đã chơi tốt về mặt chiến thuật nhưng không thể chuyển hóa cơ hội.
- Tôi đặt các câu trả lời cạnh nhau, để so sánh xem liệu ông ấy có thay đổi giọng điệu khi nói chuyện với truyền thông Anh (thường khắc nghiệt hơn) và truyền thông quốc tế hay không.
- Tôi ghi lại chi tiết cách ông ấy sử dụng ngôn ngữ cơ thể trong buổi họp báo, qua các đoạn video mà tôi xem đi xem lại. Ông ấy tỏ ra bình tĩnh, thậm chí hơi thờ ơ, một cách làm giảm nhiệt cho toàn bộ cuộc khủng hoảng.
- Tôi thấy rõ chiến thuật của ông là tập trung vào tương lai và trận đấu tiếp theo, thay vì cứ mãi xoáy vào thất bại vừa rồi.
Cái quan trọng nhất trong quá trình này là nhận ra sự khác biệt giữa những gì Pep nói và những gì báo chí muốn người hâm mộ nghe. Có những trang báo cắt xén câu chữ của Pep để tạo ra cảm giác ông ấy đang “đá xoáy” trọng tài hoặc “phàn nàn” về lịch thi đấu. Tôi phải trích dẫn toàn bộ bối cảnh của đoạn phát ngôn để minh oan cho ông ấy, hoặc ít nhất là đưa ra cái nhìn khách quan nhất.
Tại sao tôi lại làm cái công việc “bao đồng” này?
Nhiều người sẽ hỏi, tại sao tôi phải tốn công sức như vậy chỉ để theo dõi một huấn luyện viên nói gì sau một trận thua? Đây chính là lý do, và nó gắn liền với kinh nghiệm xương máu của tôi nhiều năm về trước.
Khoảng mười năm trước, tôi từng làm mảng Quan hệ công chúng (PR) cho một đội bóng nhỏ ở giải hạng hai. Đội thua một trận quan trọng, và HLV trưởng, một người thầy rất đáng kính, đã phát biểu những lời lẽ động viên và nhận trách nhiệm về mình. Tôi trực tiếp tham gia vào buổi họp báo hôm đó, và tôi nghe rõ từng câu từng chữ. Mọi thứ đều ổn thỏa.
Nhưng rồi, chuyện quái gì xảy ra? Ngày hôm sau, một tờ báo lớn giật tít lên trời rằng HLV của chúng tôi đang ngầm chỉ trích ban lãnh đạo vì không chịu chi tiền mua cầu thủ giỏi. Họ chỉnh sửa câu nói của ông ấy thành một lời than vãn đầy cay đắng. Tôi phát điên lên, cố gắng liên lạc với nhà báo để đính chính, nhưng chẳng ai thèm nghe.
Hậu quả là, chỉ trong vòng một tuần, dưới áp lực truyền thông và sự hiểu lầm từ cổ đông, HLV của chúng tôi bị sa thải một cách oan uổng. Tôi cảm thấy mình bất lực, không thể bảo vệ được sự thật. Kể từ giây phút đó, tôi tự hứa với bản thân rằng, mỗi khi có một phát ngôn lớn, đặc biệt là trong khủng hoảng, tôi phải tự mình tìm kiếm và đối chiếu nguồn gốc, không tin vào bất cứ lời tóm tắt nào của báo chí lá cải.
Vì thế, khi Man City thua, và thế giới đang chờ Pep phản ứng, tôi biết rõ mình phải làm gì: gom lại sự thật. Những lời ông ấy nói, dù có vẻ bình thường, nhưng dưới góc độ truyền thông, đó là một kế hoạch kiểm soát khủng hoảng được tính toán kỹ lưỡng, không phải là sự bộc phát cảm xúc. Và việc của tôi là ghi chép lại toàn bộ quá trình từ A đến Z để mọi người thấy rõ điều đó.
Tóm lại, những gì tôi đã trải qua, đã làm: Theo dõi, đối chiếu, phân tích ngôn từ và bối cảnh. Kết quả là thấy rõ một điều: Pep không chỉ huấn luyện đội bóng trên sân cỏ; ông ấy còn là một bậc thầy trong việc điều khiển cảm xúc công chúng thông qua những phát ngôn đã được cân nhắc kỹ càng.
