Mấy anh em đá bóng, chắc chắn ai cũng từng dính chấn thương. Nhẹ thì vài ngày, nặng thì cả tháng. Tôi cũng không ngoại lệ. Tôi làm cái blog này, ngoài chia sẻ mấy kinh nghiệm làm ăn vớ vẩn ra, thì cái mảng sức khỏe, đặc biệt là phục hồi sau chấn thương, là thứ tôi tự mày mò nhiều nhất.
Tại sao tôi lại rành mấy chuyện này? Chuyện dài lắm. Về cơ bản, tôi phải trải qua một cú vấp ngã nhớ đời, một chấn thương tưởng chừng đơn giản nhưng lại suýt hủy hoại sự nghiệp chạy nhảy của tôi, thì tôi mới thấm thía những sai lầm chết người trong điều trị.
Hồi Đó Tôi Đã Tự Gây Họa Như Thế Nào
Chuyện là thế này. Khoảng năm 2018, khi đang máu me chơi bóng đá phong trào, tôi bị trật mắt cá chân phải một cú kinh hoàng. Nó sưng to như cái chén. Đau thấu trời. Lúc đó tôi đang trong giai đoạn chuẩn bị ký một hợp đồng lớn, cần phải đi lại nhiều, vậy mà nằm liệt giường.
Thằng bạn tôi, cái đứa hay đá chung, nó bảo: “Yên tâm, hồi xưa tao bị rồi. Mày cứ lấy dầu nóng mà xoa bóp, càng mạnh càng tốt, để máu nó tan ra.”
Nghe lời nó, tôi bắt đầu tự làm bác sĩ. Tôi chườm nóng ngay lập tức. Sau đó, tôi mua chai dầu gió loại mạnh nhất, tự xoa bóp, ấn mạnh vào cái chỗ sưng vù ấy. Tôi tin rằng làm vậy sẽ giúp máu bầm tan nhanh hơn, và khớp nó sẽ trở lại vị trí cũ.
Thực tế thì sao? Ngày hôm sau, cái mắt cá chân của tôi sưng to gấp đôi, tím đen lại. Cơn đau không giảm mà còn tăng lên. Tôi cố lết đi làm vài ngày, nhưng không chịu nổi. Cuối cùng, tôi phải nghỉ hẳn việc di chuyển, đành bỏ lỡ cái hợp đồng quan trọng kia. Mất một khoản tiền lớn chỉ vì sự thiếu hiểu biết và sự chủ quan vớ vẩn.
Lúc đó tôi mới nhận ra, mình đã sai từ bước đầu tiên. Sai lầm không phải ở chỗ tôi bị chấn thương, mà là ở cách tôi tự ý xử lý nó. Sau vụ đó, tôi dành hẳn ba tháng để đọc sách báo, xem video, tham khảo ý kiến chuyên gia (mà tôi gọi là mấy anh phục hồi chức năng ở phòng tập), để biết chính xác mình đã làm sai cái gì.
Qua quá trình này, tôi đúc kết được ba sai lầm căn bản mà hầu hết người chơi thể thao nghiệp dư đều mắc phải, và đây cũng chính là 3 lưu ý quan trọng mà anh em không được bỏ qua.
Ba Sai Lầm Chết Người Mà Tôi Đã Tự Khắc Phục
Đây là những điều tôi đã trải nghiệm và sửa chữa trên chính cái mắt cá chân của mình. Đừng bao giờ lặp lại chúng nếu không muốn nằm nhà cả nửa năm trời:
- Sai lầm 1: Chườm nóng và xoa bóp ngay khi vừa chấn thương.
Hồi đó, tôi cứ nghĩ nóng thì máu mới lưu thông. Nhưng thực tế, khi mới bị trật khớp hay căng cơ, mô mềm đang bị tổn thương, mạch máu đang bị rách. Nếu tôi xoa bóp mạnh, hoặc chườm nóng, tôi đang kích thích thêm tình trạng viêm, làm rách thêm mạch máu. Kết quả là sưng to hơn, đau nhức hơn, và thời gian hồi phục kéo dài ra. Tôi đã phải học lại nguyên tắc cơ bản là PHẢI chườm lạnh ngay lập tức trong 48-72 giờ đầu tiên, tuyệt đối không động chạm mạnh vào vết thương.
- Sai lầm 2: Quay lại sân cỏ quá sớm hoặc tập luyện kiểu nửa vời.
Sau khi đỡ đau một chút, tôi nôn nóng lắm. Chỉ mới hai tuần, tôi đã ra sân chạy nhẹ. Cái mắt cá của tôi lúc đó vẫn còn lỏng lẻo. Lần nào chạy xong về cũng đau âm ỉ. Tôi đã nghĩ: “Thôi cứ chạy đại đi, từ từ nó quen.” Đó là suy nghĩ cực kỳ ngu ngốc. Khi cơ thể chưa phục hồi đủ sức mạnh và độ linh hoạt, việc quay lại tập luyện sẽ làm tăng nguy cơ tái chấn thương gấp đôi, thậm chí làm nặng thêm chấn thương cũ. Tôi buộc phải dừng lại, dành thời gian tập các bài phục hồi chức năng nhẹ nhàng, tập trung vào việc tăng cường cơ bắp xung quanh khớp thay vì cứ cố gắng chạy nhanh.
- Sai lầm 3: Bỏ qua việc tập phục hồi sức mạnh và thăng bằng.
Ai bị chấn thương cũng chỉ lo làm sao hết đau, chứ ít ai quan tâm đến việc làm sao cho khớp nó mạnh lại như xưa. Cái mắt cá của tôi sau khi hết sưng thì yếu lắm, rất dễ bị trẹo lại. Tôi đã phải tự học các bài tập đứng một chân, tập dùng dây kháng lực để kéo dãn và làm mạnh các nhóm cơ ổn định. Nếu không có giai đoạn này, chấn thương sẽ là một vòng lặp vĩnh cửu. Đừng nghĩ chỉ cần hết đau là xong. Quan trọng là khớp đó phải làm việc được như một người bình thường, thậm chí còn tốt hơn trước.
Từ một người mù tịt, chỉ nghe lời khuyên vớ vẩn, tôi đã phải tự mình đào xới từng tí kiến thức về cơ thể. Cái cú trật chân định mệnh ấy đã dạy tôi bài học đắt giá: đừng bao giờ coi thường chấn thương, dù là nhỏ nhất. Hãy thực hiện đúng các bước cơ bản ngay từ đầu.
Giờ đây, mỗi lần thấy anh em nào đó vừa dính chấn thương mà định dùng dầu nóng xoa bóp hay cố gắng bẻ khớp cho kêu cái rắc, tôi lại thấy rùng mình. Tôi phải lao vào can ngăn ngay. Kinh nghiệm xương máu này, tôi mong anh em không phải đánh đổi bằng những hợp đồng bị mất hay những tháng ngày nằm nhà đau đớn như tôi đã từng.
Hãy nhớ kỹ 3 điều này. Nó không phải là lý thuyết y khoa cao siêu gì, mà là những bài học thực tế mà tôi đã phải trả giá rất nhiều mới có được.
